Środa Popielcowa rozpoczyna okres Wielkiego Postu, czyli czterdziestodniowego przygotowania do największej chrześcijańskiej uroczystości – Świąt Wielkanocnych.
Według obrzędów katolickich tego dnia kapłan posypuje głowy wiernych popiołem. Pierwsze świadectwa o święceniu popiołu pochodzą z X w. W 1091 r. papież Urban II wprowadził ten zwyczaj jako obowiązujący w całym Kościele. W tym też czasie ustalono, że popiół do posypywania głów wiernych ma pochodzić z palm poświęconych w Niedzielę Palmową poprzedniego roku.
W pierwszych wiekach chrześcijaństwa poszczono przez okres 40 godzin – w Wielki Piątek i Wielką Sobotę. Post trwający przez 40 dni poprzedzających święto Paschy chrześcijańskiej, najprawdopodobniej rozpowszechnił się w pierwszej połowie IV w.