Historia

Krzeszów to niewielka wieś położona w Kotlinie Krzeszowskiej u podnóża Sudetów Środkowych. Znajdujący się tu pocysterski kompleks klasztorny od stuleci jest domem Łaskawej Pani oraz Duchową Stolicą Śląska. Ten żelazny kandydat na Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO, wpisany na Listę Pomników Historii PR, od wieków znajduje się na drodze wielu pielgrzymów – podróżujących do Santiago de Compostela (Szlak św. Jakuba), turystów odwiedzających pozostałości zabudowań cysterskich (Południowo – Zachodni Szlak Cysterski) czy podziwiających cuda architektury sakralnej (Via Sacra). Krzeszowski Dom Łaski jest również głównym Sanktuarium Diecezji Legnickiej, która powstała w 1992 r.

Historia tego miejsca zaczyna się już w XIII w. Pierwsza fundacja klasztorna związana jest z Anną Przemyślidką, wdową po Henryku II Pobożnym, która na pamiątkę tragicznie zmarłego męża, 8 maja 1242 r. sprowadziła do Krzeszówka benedyktynów z czeskich Opatowic. W 1249 r. Bolesław Rogatka, książę legnicki przekazał zakonnikom 270 prętów lasu w okolicy rzek Zadrna i Lesk. 29 czerwca 1289 r. opat Tschasca z Opatowic za 240 grzywien srebra odsprzedał dobra klasztorne Bolkowi I Surowemu.

Książę świdnicko – jaworski 9 sierpnia 1292 r., w porozumieniu z Kapitułą Generalną i opatem hernykowskim Fryderykiem, do Krzeszowa sprowadził 12 zakonników cysterskich wraz z opatem Teoderykiem. Dnia 8 września został wystawiony dokument fundacyjny opactwa, które otrzymuje wezwanie Łaski Najświętszej Maryi [Gratia Sanctae Mariae]. W ramach fundacji, cystersi na uposażenie w okolicy Krzeszowa otrzymują 200 łanów, a z pobliskich wsi mogli pobierać czynsze w postaci monety bądź dóbr naturalnych. Wbrew regułom cysterskim, książę Bolko prawdopodobnie wspomógł zakonników przy budowie kościoła opackiego pw. Św. Jana Chrzciciela, bowiem powstał on już do końca 1292 r. Możliwym jest, że pierwsze budynki były drewniane, dopiero później doczekały się murowanych odpowiedników. Historia opactwa naznaczona jest licznymi najazdami. Według legendy w 1426 r. na Krzeszów najechali husyci, którzy wymordowali 70 zakonników, wtedy też miało dojść do zaginięcia Cudownej Ikony. W 1622 r. na klasztor napadają lisowczycy, 1632 r. wojska sasko – brandenburskie, 1633r. Szwedzi podpalają klasztor.

Złoty okres opactwa przyda na czas panowania czterech kolejnych opatów: Bernarda Rosy (1660 – 1696), Dominika Geyera (1696 – 1726), Innocentego Fritscha (1727 – 1734) oraz Benedykta II Seidela (1734 – 1766). Pierwszych z nich w 1661 r. udał się na pielgrzymkę do Rzymu, podczas której zrodziły się dwie koncepcje dotyczące rozwoju opactwa. Pierwsza zatytułowana Nowa Jerozolima miała na celu stworzenie z Krzeszowa „drugiej Ziemi Świętej”. W ramach realizacji powstała m.in. w latach 1672 – 78 najstarsza droga krzyżowa na Śląsku – Kalwaria Krzeszowska. Pierwotnie były to stacje wybudowane przy pomocy belki pruskiej. Obecny wygląd Kalwarii Krzeszowskiej zawdzięczamy reorganizacji przeprowadzonej za opata Dominika Geyera w latach 1703 – 21. Częścią Nowej Jerozolimy jest również Betlejem złożone w 1672 r., położone ok. 2 km od Krzeszowa w kierunku Anielskiej Góry, gdzie w latach 1674 – 78 powstała Grota Narodzenia Pańskiego wg projektu Marcina Schumperta. Drugą propozycją Bernarda Rosy był kult Opiekuna Św. Rodziny. 19 marca 1669 r. w Krzeszowie erygował Bractwo Św. Józefa, które za siedzibę obrało kościół pw. Św. Andrzeja Apostoła (znajdował się na miejscu dzisiejszej świątyni pw. Św. Józefa). Następca Rosy, Dominik Geyer uporządkował finanse opactwa. Za jego panowania Krzeszów rozrósł się do prawie 300 km2, co uplasowało klasztor w czołówce posiadaczy ziemskich na Śląsku. Za opata Fritscha rozpoczęła się budowa kościoła pw. Wniebowzięcia NMP. Prałat Innocenty nie dożył jednak ukończenia prac, które dokończył Benedykt II Seidel. On też wraz z biskupem wrocławskim Filipem von Sizendorfem poprowadził konsekrację nowego kościoła opackiego.

Wiek XVIII w. to czas wojen, które przesądziły o zmianie przynależności państwowej Śląska. W roku 1740 r. wybuchła I wojna śląska. Po jej zakończeniu w 1742 r. władzę nad krajem przejęło Królestwo Prus i Fryderyk II Wielki. Nie zmieniły tego dwie kolejne wojny śląskie (1743/44 1756/63). Nowe władze podjęły walkę z Kościołem Katolickim, który był odbierany jako przeszkoda w unifikacji oraz jako prawdopodobny sojusznik w przyszłej próbie odzyskania władzy nad Śląskiem przez Habsburgów. Próba ograniczenia wpływów wyznania katolickiego, realizowana była poprzez zmuszanie klasztorów do centralnie planowanych przedsięwzięć gospodarczych oraz nakładanie wysokich podatków, które w przypadku opactwa krzeszowskiego sięgały ok 80% dochodów rocznych. Mimo tego opat Placyd zdecydował się na realizację nowego gmachu klasztornego. Ambitne plany zakładały budynek na planie czworoboku z dwoma wewnętrznymi placami. Z założenia zostały realizowane tylko: skrzydło południowe w latach 1774 – 82 i łącznik barokowy z kościołem opackim w latach 1788 – 92. Z oryginalnego założenia ostało się skrzydło gotyckie, które zostało jednak wysadzone w 1873 r. Prace ostatecznie zostały przerwane przez edykt o sekularyzacji klasztorów na Śląsku wydany przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III, wydany 30 października 1810 r. Ostatni opat krzeszowski Ildefons Reuschel został rezydentem a majątek przeszedł pod władanie Królestwa Prus. Majątkiem ruchomym klasztoru dysponowała specjalnie powołana do tego komisja. Znaczna część biblioteki klasztornej, która w tym czasie liczyła ok. 13 tys. woluminów, trafiła do Wrocławia i została włączona w zbiór biblioteczny nowego uniwersytetu. W momencie sekularyzacji zostało też zerwane miedziane poszycie dachu mauzoleum i zastąpione polepą glinianą, co doprowadziło do znacznego pogorszenia stanu budynku. Rankiem 22 października 1913 r. wybuchł pożar na północnej wieży kościoła pw. Wniebowzięcia NMP. Straty wywołane ogniem oszacowano na 100 tys. marek niemieckich. Wieżę odbudowano dopiero w latach 1930 – 31.

Grupa prześladowanych mnichów

W 1919 r. do pustostanu klasztornego przybyli benedyktyni z  praskiego opactwa Emaus. W  1924 r. klasztor został podniesiony do rangi opactwa a Albert Schmitt stał się opatem. Okres międzywojenny dzięki zaangażowaniu benedyktynów naznaczony jest licznymi pracami restauracyjnymi. Na początku lat 30 XX w. przebudowano cieknący dach mauzoleum. Zdjęto również barokowe przemalowania z Ikony Matki Bożej Łaskawej. W 1938 r. do prac renowacyjnych przy freskach w kościele pw. Św. Józefa zatrudniono Jana Drobeka, absolwenta Akademii Sztuk Pięknych z Wrocławia. Jeszcze na początku II wojny światowej, benedyktyni zadecydowali aby zastąpić zagrożone upadkiem rzeźby z fasady kościoła pw. Wniebowzięcia NMP, na repliki wykonane w piaskowcu. W 1940 r. główne skrzydło klasztorne zostało zajęte w celu utworzenia Volksdeutsch Mittelstelle. W 1941 r. w klasztorze zorganizowano obóz przejściowy dla Żydów. Po zakończeniu wojny, w maju 1946 r. niemieccy benedyktyni opuścili klasztor i zostali przeniesieni do Bad Wimpfen. Na ich miejsce do Krzeszowa przybyły benedyktynki ze Lwowa.

W 1970 r. pracę duszpasterską ponownie objęli cystersi, którzy posługiwali w krzeszowskim sanktuarium do roku 2006, kiedy o. Eugeniusz Augustyn został wybrany opatem w Wąchocku. W 1992 r. Krzeszów stał się częścią nowo powstałej Diecezji Legnickiej, a w 1998 r. kościół pw. Wniebowzięcia NMP został podniesiony przez św. Jana Pawła II do godności bazyliki mniejszej. Kompleks stał się sakralnym i turystycznym sercem Dolnego Śląska, który rocznie odwiedzany jest przez ponad 120 000 turystów i pielgrzymów.

Zobacz także

Pocysterskie Opactwo
Logo-Krzeszow-braz

Strona domowa

Sklep online

Zapraszamy do sklepu internetowego:

sklep opata

Msze Święte

Niedziele i święta:

7.30 (w kościele pw. św. Józefa),
10.00, 12.00 i 17.00

W tygodniu:

Od 1 maja do 31 października:
7.00, 12.00 i 18.00

Od 1 listopada do 30 kwietnia:
7.00 i 17.00

więcej

Kontakt

Plac Jana Pawła II 3
58-405 Krzeszów

Telefon: +48 75 742 32 79

E-mail: biuro@opactwo.eu

więcej

Znajdź nas